Szantaż emocjonalny to technika manipulacji, mająca na celu wpłynięcie na uczucia, emocje, zachowanie drugiej osoby w celu wymuszenia na niej określonego zachowania.
U podstawy problemu.
Szantaż emocjonalny, jego psychologicznym podłożem działania zarówno po stronie szantażysty, jak i jego ofiary jest głęboko zakorzeniony lęk u obu stron. Szantażysta w obawie, że nie dostanie tego na czym mu zależy, całą swoja uwagę skupia na osiągnięciu rezultatu. Dlatego szantażysta koncentruje się tylko i wyłącznie na swoim pragnieniu, tracąc z oczu sposób w jaki do tego dąży. Po stronie ofiary szantażu, lęk jest natomiast głównym czynnikiem powodującym, że szantażysta osiąga zamierzony cel czyli ofiara mu ulega.
Do najczęstszych lęków, które doprowadzają do tego, że szantaż staje się skuteczny należą:
- lęk przed opuszczeniem, odrzuceniem
- lęk przed złością
- lęk przed dezaprobatą
- lęk przed zmianą.
Oczywiście nie w każdej sytuacji, lęk czy to po stronie szantażysty czy ofiary doprowadza do stosowania tego rodzaju manipulacji. Duże znaczenie w utrwaleniu się tego mechanizmu ma zarówno jego skutecznego działania w „oczach szantażysty „, jak też powtarzalność która prowadzi do nawyku.
Szantaż emocjonalny a stawianie granic.
W praktyce możemy spotkać się z sytuacjami gdy szantaż jest stosowany świadomie. Szantażysta nie tylko wie w jaki sposób z niego skorzystać, ale czyni to w pełni świadomie, wiedząc, że dzięki temu osiągnie zamierzony skutek. Niekiedy zdarza się jednak, że zarówno szantażysta jak też ofiara czynią to zupełnie nieświadomie. Rozpoznanie z jaką sytuacją mamy do czynienia tj. szantażu emocjonalnego czy zdrowym stawieniem granic jest początkiem w procesie zmiany. Dlatego aby odróżnić szantaż emocjonalny od innych form działania trzeba znać i wyróżnić jego elementy. Do stałych elementów szantażu emocjonalnego należą:
- żądanie
- opór
- presja
- groźba
- uległość
- powtórzenie
Wszystkie te elementy są ze sobą ściśle powiązane i zależne. Ofiara ulega szantażyście gdyż znajduje się pod jego presją. Obawia się ujemnych skutków swojego oporu, spełnia zatem żądanie aby „uwolnić się” od problemu. Szantażysta stawiając żądanie w razie pojawienia się oporu, posuwa się do groźby, wywierając presję w rezultacie osiąga uległość.
Poszukiwanie przyczyn szantażu emocjonalnego.
Zwykle osoby żyjące pod presją szantażysty zadają sobie zwykle dwa pytania:
- Skąd to się u mnie wzięło?
- Jak mogę to zmienić?
Słynne pytanie dlaczego Ja? Pojawia się prawie u każdego pacjenta zgłaszającego na psychoterapię. SESJE INDYWIDUALNE
Źródeł i przyczyn może być bardzo wiele, ale z pewnością najważniejszą z nich jest dom rodzinny. To w domu rodzinnym należy bowiem poszukiwać źródła i przyczyn ulegania szantażowi emocjonalnemu. Oprócz oczywiście tego, że mogliśmy jako dzieci doświadczyć takiego traktowania, ważne jest także atmosfera domu w jakim przyszło nam dorastać. A więc czy było to dla nas bezpieczne miejsce, czy mogliśmy swobodnie realizować swoje potrzeby i pragnienia. Jako dzieci podlegaliśmy bowiem nieustannie modelowaniu także poprzez obserwację stosunków rodzinnych między naszymi rodzicami, a także pozostałym rodzeństwem. Im więcej dowiemy się, przypomnimy sobie jak byliśmy tratowani w okresie dzieciństwa i młodości tym szybciej możemy rozpoznać nasze schematy. TERAPIA SCHEMATÓW.
Pomocna może być tutaj przede wszystkim praca z wewnętrznym dzieckiem, albowiem to zaniedbane czy wręcz niezaspokojone potrzeby stają się podatnym gruntem dla stosowania jaki ulegania ulegania manipulacji. WEWNĘTRZNE DZIECKO
Jak wyleczyć się z nałogu szantażu emocjonalnego?
Może to dość śmiałe stwierdzenie ale zarówno po stronie szantażysty jak i jego ofiary można nie raz pokusić się o tezę, iż tkwią w nałogu. Nawykowe stosowanie szantażu dla uzyskania swojego celu z jednej strony, i uleganie szantażyście w imię „spokoju” doprowadza do sytuacji niemal bez wyjścia. Co więcej taka sytuacja powtarza się wielokrotnie w relacjach zarówno partnerskich, rodzinnych czy nawet zawodowych. Są pary, związki które tkwią w takim schemacie przez wiele, wiele lat. Niewątpliwe terapia winna mieć na celu rozpoznanie stosowanych mechanizmów, a następnie ich uzdrowienie czyli zastąpienie bardziej zdrowymi.
Najlepiej aby przebiegała ona dwukierunkowo. Zarówno pod katem doświadczeń z domu rodzinnego jak obecnego życia. Niekiedy łatwiej jest nam dostrzec nieprawidłowo działające obecnie mechanizmy, gdy odwołamy się do naszej przeszłości. Pamiętamy bowiem dość dobrze ból i skrzywdzenie jakiego doświadczyliśmy w domu rodzinnym czy w szkole. Te doświadczenia, ich przypomnienie, a następnie rozpoznanie, uwolnienie, uzdrowienie nadają kierunek to pożądanej zmiany.
To za sprawą uwolnienia się mentalnego i emocjonalnego od dawnych mechanizmów jakim ulegaliśmy jako dzieci, możemy dokonywać świadomych wyborów. Wyborów, które pozwolą nam budować przyszłość wolną od destrukcji i bólu.
