Komunikacja w relacji, w ogólnym znaczeniu, stanowi proces tworzenia komunikatu, nadawania go i odbierania. A także interpretowania komunikatów nadawanych przez innych ludzi. Dlatego komunikacja w związku polega nie tylko na wyrażaniu swojej opinii, lecz także umiejętności słuchania drugiej strony. W tym wszystkim musimy wykazać się empatią i próbą zrozumienia stanowiska partnera – nawet jeśli jest zupełnie odmienne od naszego. Pamiętajmy jednak, że komunikacja w relacji rozpoczyna się od komunikacji z samym sobą.
Najważniejsza przeszkoda w budowaniu komunikacji w relacji.
Pierwszą i zarazem najważniejszą przeszkodą w komunikacji w relacjach z innymi ludźmi jest nasza ocena. Dlatego ważne jest aby odróżnić i wyraźnie oddzielić obserwację wydarzeń od oceny. Obserwować czyli zauważać naszymi zmysłami: słuchem, wzrokiem, węchem, dotykiem itd. Informacje, które odbieramy naszymi zmysłami wpływają na nasze samopoczucie. Jednak, największy wpływ ma nasza ocena wydarzeń czy osób. Bardzo często problemem staje się nie wydarzenie, osoba sama w sobie, ale nasza ocena. Kiedy budujemy wypowiedź, która zawiera w sobie oprócz spostrzeżenia także ocenę, znacznie zmniejszamy prawdopodobieństwo, prawidłowego zbudowania komunikatu. Do naszego odbiorcy oprócz bowiem samego komunikatu dotrze też nasza ocena, a to zmniejsza szanse na porozumienie.
Jak powiedział Epiktet ” Ludzi wyprowadzają z równowagi nie same fakty, lecz sposób w jaki ludzie je widzą”.
Podstawa w budowaniu dobrej komunikacji w relacji.
Nie da się stworzyć dobrej komunikacji w relacji bez wyrażania uczuć. Jest to kolejny, drugi niezbędny element do budowania komunikacji w reakcji, aby mówić to co chcemy powiedzieć. Aby jednak wykonać to prawidłowo przede wszystkim należy rozpoznać, i uświadomić sobie własne uczucia. Odróżnić je od naszych myśli, osądów, ocen czy interpretacji. Równie istotny jest sposób wyrażenia naszych uczuć. Przede wszystkim należy pamiętać, iż tylko my sami ponosimy odpowiedzialność za własne emocje i uczucia. Zrzucenie tej odpowiedzialności na kogoś innego powoduje, iż nie jesteśmy w stanie nie tylko osiągnąć porozumienia w komunikacji ale także sami nie czujemy się ze sobą dobrze. Oczywiście zasada ta dotyczy nie tylko naszych uczuć czy emocji ale także emocji drugiej strony.
Przede wszystkim odpowiedzialność za to jak się komunikować w relacji.
Trzecim elementem w budowaniu dobrej komunikacji jest branie na siebie odpowiedzialności za to ro robimy, mówimy, czujemy itd. To natomiast co robią, mówią inni może wzbudzać nasze uczucia, ale nie jest ich przyczyną. Za naszymi uczuciami, emocjami podobnie jak za uczuciami innych osób zawsze kryją się niezaspokojone potrzeby. Zwykle zanim dojdziemy do wolności emocjonalnej przy budowaniu komunikatów przechodzimy przez kilka etapów tj. :
- kiedy wydaje nam się, że jesteśmy odpowiedzialni za cudze emocje;
- kiedy kategorycznie nie bierzemy pod uwagę emocji, uczuć, potrzeb innych osób;
- kiedy odzyskujemy wolność mianowicie bierzemy odpowiedzialność za własne uczucia ale nie za to co czują inni.
Zamiast obwiniać innych za nasze własne uczucia czy emocje powinniśmy wziąć odpowiedzialność za nie. Ich źródłem są bowiem nasze potrzeby, pragnienia, oczekiwania, jak też wyznawane przez nas wartości i nasze myśli. Najlepszym sposobem aby wziąć na siebie odpowiedzialność za własne uczucia i emocje jest uświadomienie sobie potrzeb. Wyraża się to w zasadzie:
CZUJĘ………. BO POTRZEBUJĘ…….
Gdy wyraźnie ujawnianym swoje potrzeby, mamy większą szansę na ich zaspokojenie. Kiedy jednak uciekamy się do osądzania, czy oceniania innych szanse te zmniejszamy gdyż druga osoba może to odebrać jako atak. Choć zwykle osadzanie innych to zastępcza forma wyrażania innych.
Pamiętajmy, że zasada czuję …. bo potrzebuję ….. dotyczy także drugiej strony w relacji.
Proś, a będzie Ci dane.
Czwarty element w budowaniu dobrej komunikacji w relacji jest właściwe formułowanie próśb. Jak to zrobić? Przede wszystkim należy unikać sformułowań dwuznacznych, abstrakcyjnych, niejasnych. Należy posługiwać się językiem pozytywnych sformułowań, czyli mówienie o co prosimy. Zamiast mówić czego sobie nie życzymy. Im wyraźniej powiemy jakiej reakcji oczekujemy, tym większa szansa, że nasze oczekiwania zostaną spełnione. Szczególnie istotne jest też upewnienie się, że nasz komunikat został właściwie odebrany, to znaczy tożsamo w jaki sposób go nadaliśmy. Przede wszystkim nasze prośby nie powinny przybierać formy żądania. Celem bowiem dobrej komunikacji w relacji nie jest dążenie do tego aby wszystkie nasze prośby zostały kategorycznie spełnione.
Znaczenie empatii w komunikacji w relacji.
Emaptię można by określić jako pełne szacunku zrozumienie czyjś potrzeb, przeżyć, uczuć. Bardzo często w relacjach czy to prywatnych czy zawodowych zamiast empatii udzielamy rad, pocieszamy kogoś, objaśniamy swój punkt widzenia. Jak więc wyrażać empatię? Aby to zrobić powinniśmy oczyścić swój umysł, powstrzymać własne ego i całym sobą wysłuchać drugą osobę. Nie da się obdarzyć kogoś empatią jeśli sami siebie nie traktujemy w taki sposób. Kiedy przybieramy pozycję ofiary, obronną, atakującą jesteśmy całkowicie odcięci od empatii.
Na czym więc polega empatia?
Empatia to przede wszystkim słuchanie drugiego człowieka. Słuchanie z otwartym umysłem, towarzyszenie człowiekowi i dostrzeżenie jego niepowtarzalnych emocji i potrzeb, które on odczuwa w danej chwili.
Co daje empatia?
Korzyści z okazywania empatii w relacjach z drugą osobą są obustronne. Osoba, która została wysłuchana może przezwyciężyć paraliżujące działanie psychicznego bólu. Jak powiedział Carl Rogers „Kiedy ktoś mnie wysłucha, mogę zobaczyć swój świat w całkiem nowym świetle i pójść dalej”. Osoba, która umie i okazuje empatię przestaje być bezbronna, może znieść czyjąś odmowę, nie dopatrując się w niej dowodu, że ją odtrącono, zapobiec wybuchom przemocy.
Mahatma Gandhi powiedział ” Stańmy się przemianą, której poszukujemy w świecie”.
Klucz do dobrej komunikacji w relacji.
Kluczem do dobrej komunikacji w relacji jest to, w jaki sposób traktujemy sami siebie. Dzięki świadomemu określeniu naszych potrzeb zwłaszcza tych niezaspokojonych, nasze działania, myśli i słowa nie pochodzą z poczucia winy, wstydu, gniewu, żalu itd. ale ze szczerego pragnienia dobra własnego i innych ludzi. Obok potrzeb, kolejnym elementem jest nasze podejście do popełnionych błędów czy pomyłek, zwłaszcza naszych własnych. Sposób oceny naszych własnych działań, osiągnieć i ich braku wpływa na nasz nastrój i rodzi określonego rodzaju emocje. Zatem oceniajmy siebie w taki sposób aby się rozwijać zamiast budować nienawiść do samego siebie. Dlatego szczególną wagę należy zwrócić na słowa jakie sami do siebie kierujemy. Zastępowanie słów: muszę, powinienem sformułowaniem wybieram oznacza rezygnacje z agresji, na rzecz akceptacji – wybieram.
Szczególna „rola” wstydu w budowaniu komunikacji w relacji.
Wstyd i jego odczuwanie powoduje, że powstrzymujemy się od przeżywania, odczuwania i wyrażania naszych prawdziwych emocji. Jeśli naszym zachowaniem kieruje wstyd czy poczucie winy, to nasza komunikacja z samym sobą czy z innymi ludźmi, nie jest prawdziwa. Nie wyrażamy wtedy samych siebie, swoich potrzeb ale ukrywamy je przed sobą jak i przed światem. Wówczas budzą się w nas agresywne odczucia albo do siebie, albo/i do innych. Nasza komunikacja przestaje być bezpieczna dla naszych relacji, zamiast ją wspierać często ją burzy.
Oskarżenia i samo – osądy zgubny sposób budowania komunikacji w relacji.
Samooceny, samosąd i oskarżenia wpływają w negatywny sposób na nasze samopoczucie. Co więcej, nasz umysł i ciało nieustannie komunikują się ze sobą. Muszą one pozostawać w równowadze. Kiedy oceniamy samych siebie, nasze gniewne myśli wpływają na to jak czujemy się sami ze sobą. Nasz organizm musi bowiem pozostawać w spójności. Nie da się zatem abyśmy generowali negatywne myśli o sobie i jednocześnie czuli się ze sobą dobrze. Z kolei nasze samopoczucie wpływa na to jakie komunikaty generujemy na zewnątrz.
Podsumowanie:
Najważniejsze elementy dobrej komunikacji w relacji:
- wyrażanie własnych uczuć i emocji bez oceny i osądów,
- zezwolenie na uczucia i emocje innej osobie bez oceny i osądów,
- wyrażanie własnych potrzeb,
- zauważenie i przyzwolenie innej osobie na jej potrzeb,
- branie odpowiedzialności za własne uczucia, emocje, zachowanie,
- empatia skierowana do siebie i na zewnątrz.
Przeczytaj także:
Granice w relacjach, dlaczego tak trudno je postawić?
Jak style przywiązania wpływają na nasze relacje w dorosłym życiu?
Trójkąt Zmiany, najskuteczniejsza technika pracy z emocjami.