Emocjonalne zaniedbanie, którego doświadczyliśmy jako dzieci ze strony naszej matki czy innego opiekuna wpływa istotny sposób na nasze życie nawet to dorosłe. Nasza konstrukcja psychiczna, to w jaki sposób postrzegamy sami siebie, nasze poczucie własnej wartości, jak odnajdujemy się w świecie. A także nieuświadomione przekonania o związkach, relacjach, sposób ich budowania, wybór partnera. Czy nawet kwestia roli jaką pełnimy w życiu. Jako kobieta lub mężczyzna, wszystko to ma swoje korzenie w relacjach z naszą mamą.
Dobra Matka – czyli jaka?
To czy matka odpowiada na nasze potrzeby oraz w jaki sposób to robi, mówi o tym czy jesteśmy dla niej ważni. Podstawowe przekazy jakie powinniśmy odebrać od Dobrej Matki to:
- Cieszę się, że jesteś,
- Rozumiem Cię,
- Jesteś dla mnie kimś ważnym,
- Kocham Cię,
- Szanuję Cię,
- Twoje potrzeby są dla mnie ważne,
- Jestem przy Tobie,
- Przy mnie nic Ci nie grozi,
- Jesteś cudowny/cudowna
- Przy mnie możesz czuć się swobodnie.
Nie trudno się domyślić, że kiedy nasza mama nie wypełniała dostatecznie dobrze swojej roli, pod kątem powyższych komunikatów, w naszym dorosłym życiu możemy „cierpieć” na deficyt matki. Objawiający się poprzez problemy w relacjach, czy problemy z poczuciem własnej wartości, zaufania do siebie, do innych, do świata, wiarę w siebie. Dlatego więź pomiędzy matką a dzieckiem ma pierwotny i zasadniczy wpływ na rozwój naszego mózgu w tym systemu nerwowego. A także na nasze zdrowie psychiczne i przyszłe relacje międzyludzkie.
Styl przywiązania, a emocjonalne zaniedbanie.
Relacja pomiędzy nam, a naszą mamą nawiązuje się już w okresie prenatalnym. Jednak kształt tych relacji w dużej mierze tworzy się w pierwszych godzinach, dniach, tygodniach, miesiącach naszego życia. Przywiązanie ( dziecko – matka) powstaje dzięki wzajemnemu dostrojeniu i trosce, zwłaszcza matki, która odpowiada na potrzeby dziecka. Dlatego jakość relacji tworzona zwłaszcza ze strony matki stanowi kluczowy składnik tego przywiązania. Badania naukowe wyraźnie pokazują, iż bezpieczne przywiązanie buduje się nie tylko poprzez zaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych. Ale dzięki dostrojeniu się matki do stanów emocjonalnych dziecka i okazywaniu empatii. Dzięki przekonaniu, że nasze potrzeby są i będą w przyszłości zaspokojone przez matkę czujemy się w tej relacji bezpiecznie. Co z kolei wpływa na nasze postrzeganie świata.
Więcej na temat stylu przywiązania przeczytasz tutaj: https://www.rozwojiterapia.pl/jak-style-przywiazania-wplywaja-na-nasze-relacje-w-doroslym-zyciu/
Emocjonalne zaniedbanie, na czym polega?
Z emocjonalnym zaniedbaniem mamy do czynienia, gdy dziecko nie otrzymuje od swoich opiekunów, zwłaszcza od matki, tego co jest mu potrzebne do rozwoju emocjonalnego. Psycholog Jonice Webb ujęła to w następujący sposób: „Przemoc emocjonalna to coś, co rodzic robi dziecku – ma postać działania. Emocjonalne zaniedbanie jest tego przeciwieństwem – to brak działania. To rodzic ignorujący dziecko vs rodzic krzywdzący dziecko”.
Przemoc psychiczna może mieć charakter werbalny jak i niewerbalny. Do zachować które możemy ująć jako przemoc psychiczna należą w szczególności : obwinianie, ruganie, upokarzanie, wyśmiewanie, straszenie, zawstydzanie ale także nienawistne spojrzenia. Są to także wszelkich rodzaju zachowania narusza u dziecka poczucie własnej wartości. Albo też umniejszające jego szacunek względem siebie samego, w tym sabotowanie sukcesów. Przemoc może także polegać na celowym stawianiu dziecka w przytłaczjącej lub przerażającej sytuacji.
Dlaczego matka/opiekun stosuje przemoc psychiczną ?
Do najczęstszych przyczyn należy :
- świadoma lub nieświadoma uraza wobec dziecka – najczęściej spotkana w przypadku ciąży nie planowanej,
- narcystyczne potrzeby matki lub opiekuna, który nie potrafi postawić na pierwszym miejscu potrzeb dziecka,
- brak zaangażowania jako mechanizm obronny matki/ opiekuna gdy sam czuje brak pewności siebie, w szczególności gdy boi się odrzucenia, które doświadczył w relacji z własnymi rodzicami,
- własne doświadczenia w relacji z rodzicami w szczególności brak wsparcia, żal do rodziców, który nie pozwala zaakceptować własnego dziecka,
- zaburzenia osobowości, choroba psychiczna.
Skutki emocjonalnego zaniedbania przez matkę/opiekunów.
Zaniedbanie jakiego doświadcza dziecko w domu w relacji czy to z matką, czy innym opiekunem ma bardzo długofalowe i poważne konsekwencje. Do najczęściej spotykanych należą:
- osłabione poczucie własnej wartości i pewności siebie,
- poczucie braku wsparcia w życiu, wrażenie pozostawienia samemu sobie,
- emocjonalny głód, objawiający się „niezdrowym za gonieniem za miłością, przyjaciółmi”,
- trudności z otwarciem się na miłość, a także utrzymaniem intymnych relacji,
- samotność, poczucie wyobcowania,
- brak pozwolenia i umiejętności doświadczania i przeżywania emocji,
- poczucie konieczności walki w życiu,
- poczucie niedoboru : pieniędzy, miłości, radości, szczęścia,
- depresja,
- zachowania uzależnieniowe,
- poczucie bezsilności, niemocy,
- brak poczucia bezpieczeństwa,
- perfekcjonizm, samokrytyka,
- trudności ze znalezieniem swojej drogi życiowej czy to w sferze zawodowej czy też osobistej,
- wysoki poziom niepokoju,
- tendencja do unikania,
- poczucie wyobcowania nie tylko w świecie ale we własnym ciele,
- problemy ze zdrowiem fizycznym
- trudności z zaufaniem, nadmierna podejrzliwość,
- poczucie, że jest się wykorzystywanym,
- przekonanie o braku szczęścia w związkach,
- zachowania autodestrukcyjne,
- poczucie dysocjacji,
- nadmierna wrażliwość,
- brak pewności co jest prawdziwe, a co nie,
- autosabotaż objawiający się przekonaniem, że nie wolno mi odnosić sukcesu, żywić pewnych uczuć, podejmować decyzji itp.,
- nadmiernie rozwinięta rola wewnętrznego krytyka.
Zaniedbanie emocjonalne, strategie radzenia sobie.
Dzieci różnie reagują na zaniedbanie emocjonalne matki/ opiekunów. Spora część snuje podświadome kojące fantazje, w których wyobraża sobie swoje „lepsze życie”. Kiedy prawdziwe Ja dziecka nie jest akceptowane, wykształca ono sobie pozorną tożsamość, dzięki której może odegrać ważną rolę w życiu rodzinnym i zyskać uwagę. Zwykle dzieci przejawiają dwie główne style radzenia sobie z emocjonalnym zaniedbaniem: eksternalizację lub internalizację. Ogólnie ujmując eksternalizatorzy sądzą, że rozwiązanie ich problemów przyjdzie z zewnątrz. Internalizatorzy natomiast kierują uwagę do wewnątrz. Każda z tych postaw przynosi korzyści, ale tylko doraźne. Niestety jedni jak i drudzy płacą określoną cenę za taką postawę.
Więcej na temat tych postaw jak się objawiają i czym skutkują zwłaszcza w dorosłym życiu w kolejnym wpisie na blogu.Strategie radzenia sobie z zaniedbaniem emocjonalnym i jego konsekwencje.
Droga do uzdrowienia z emocjonalnego zaniedbania.
Pierwszy etapem na drodze zmiany jest ujawnienie tzw. „pomatczynych ran”. Nieprzepracowane uczucia względem matki/ opiekuna dochodzą do głosu poprzez tzw. wyzwalacze. A więc różne sytuacje życiowe które „uruchamiają, odnawiają stare ran”. Do najczęstszych należą: problemy w relacjach z partnerem, w życiu towarzyskim, w życiu zawodowym. Jak też w sytuacjach związanych z własnym macierzyństwem, czy koniecznością opieki nad starzejącą się matką. Wówczas należy zadać sobie pytanie czy nasza reakcja w danej chwili jako osoby dorosłej jest adekwatna do sytuacji. Zwykle bowiem w sytuacji gdy mamy „nieuleczoną przeszłość” nasza reakcja jest niewspółmiernie duża, przesadna. Co wynika, iż jest ona zasilana uczuciami z przeszłości. Do typowych należy np. wyolbrzymianie faktu, iż partner się spóźnił, zapomniał o rocznicy itd.
Od czego zacząć? Od przyznania przed samym sobą, iż relacja z naszą mamą lub innym opiekunem była dla nas trudna. Niejednokrotnie zdarza się bowiem, umniejszanie wpływu naszej matki i relacji z nią na nasze obecnie życie. Co często wspierane jest przez sama rodzicielkę słowami „Chcieliśmy dla Ciebie jak najlepiej”. Zwykle praca w tym obszarze jest dość bolesna dlatego warto skorzystać z fachowego wsparcia. Obecność osoby trzeciej pozwoli nam bowiem na upewnienie się, że nasze doświadczenia były dla nas trudne. A przede wszystkim, że to nie my ponosimy odpowiedzialność za sytuację i możemy przestać się obwiniać.
Praca nad uczuciami.
W przypadku silnych ran z przeszłości bardzo często ludzie unikają konfrontacji. Jest ona bowiem bardzo bolesna albowiem praca nad bólem pierwotnym, czyli takim jaki doświadczyliśmy w dzieciństwie polega na doświadczeniu pierwotnych i stłumionych uczuć. Praca nad bólem pierwotnym wymaga przepracowania czyli uwolnienia emocji jak np. gniewu, strachu, wstydu, złości i wielu innych. Ten etap jest o tyle trudno, iż zwykle nawykowo uciekamy przed bólem. Dlatego bardzo pomocne może się okazać wsparcie profesjonalnej osoby. Jednym z najważniejszych działań w tym momencie jest na poziomie umysłu pozwolenie sobie, na przeżywanie emocji. Niestety z domu rodzinnego zwykle wynosimy nawyk ukrywania, kamuflowania emocji. Dlatego należy w tym momencie z całą troskliwością dla siebie samego, pozwolić sobie na przeżywanie emocji. Jako osoby dorosłe najlepiej abyśmy zrobili to w zaciszu domowym, czy podczas spotkań terapeutą, tak aby po raz kolejny nie narażać się na opinię czy negatywne komentarze otoczenia. Otoczenia które nie rozumie tego co aktualnie przeżywamy.
Techniki pracy z zaniedbaniem emocjonalnym.
Najlepsza formą pracy z emocjonalnym zaniedbaniem, niewątpliwie będzie indywidualne psychoterapia. Po pierwsze dlatego, że pomoc i wsparcie doświadczonej i fachowej osoby pozwali nam uniknąć „zapętania” w silnych często destrukcyjnych emocjach z przeszłości. Ponadto obecność terapeuty, umożliwia przeżycie tzw. powtórnego rodzicielstwa, a więc obecności dobrego troskliwego rodzica, którego zabrakło gdy byliśmy dziećmi.
Oprócz psychoterapii, pomocnego mogą być metody które możemy wykonywać samodzielnie jak :
pisanie progresywne, uwolnienie emocji poprzez ich zauważenie i pozwolenie, aby zaistniały w naszym ciele, zauważenie kiedy w konkretnych przypadkach „wchodzimy w rolę dziecka” i transformacja w pozycję osoby dorosłej.
Przeczytaj także:
TERAPIA SCHEMATÓW
ANALIZA TRANSAKCYJNA
SYSTEM WEWNĘTRZNEJ RODZINY