RACJONALNA TERAPIA ZACHOWANIA

Czy jest Racjonalna Terapia Zachowania?

Racjonalna Terapia Zachowania (RTZ) to forma terapii. Ponieważ koncentruje się na zmianie niezdrowych i szkodliwych nawyków oraz wzorców zachowań. Dlatego, że metoda ta opiera się na założeniu, że nasze myśli, emocje i zachowania są ze sobą powiązane. Zatem aby osiągnąć pozytywne zmiany w naszym życiu, należy zmieniać negatywne myśli i przekonania.

Fundamentalnym założeniem RTZ jest pochodzące z filozofii stoickiej twierdzenie iż :” Istoty ludzkie niepokojone są nie przez rzeczy, ale przez własne spojrzenie, jakie na nie mają”. (Epiktet ).

Jaki jest główny cel pracy w racjonalnej Terapii Zachowania?

Głównym celem Racjonalnej Terapii Zachowania jest pomoc osobom w radzeniu sobie z trudnościami emocjonalnymi. Od  redukcji stresu, lęku, paniki aż po  poprawę relacji międzyludzkich. Terapeuci pracują z klientem nad identyfikacją irracjonalnych przekonań i myśli. Nadto  wspierają ich w znajdowaniu bardziej zdrowych sposobów radzenia sobie z problemami. Terapia obejmuję prace z różnymi emocjami: strachu, lęku, smutki, złości, paniki itd., oraz zachowaniami : ucieczki, kompensacji, walki itp. bez konieczności głębokiego poszukiwania ich przyczyn w przeszłości klienta.

Jakie to są irracjonalne przekonania według Racjonalnej Terapii Zachowania?

Według RTZ racjonalne myślenie to takie, które nam służy i nas wspiera. Aby ustalić czy nasze myśli są dla nas zdrowe należy odpowiedzieć na poniższe 5 pytań.

•     Czy ta myśl jest oparta na oczywistych faktach?
•     Czy ta myśl najlepiej pomaga mi chronić moje życie i zdrowie?
•     Czy ta myśl najlepiej pomaga mi osiągać moje bliższe i dalsze cele?
•     Czy ta myśl najlepiej pomaga mi unikać najbardziej niepożądanych konfliktów z innymi ludźmi lub rozwiązywać je?
•     Czy ta myśl najlepiej pomaga mi odczuwać takie emocje, jakie chcę odczuwać bez nadużywania żadnych substancji?

Za irracjonalne RTZ uznaje takie myśli, które na powyższe pytania co najmniej 3 krotnie padnie odpowiedź NIE!

Myślenie racjonalne, czyli zdrowe.

Według RTZ racjonalne myślenie, to myślenie zdrowe dla nas. Czyli takie, które wpływa na poprawę naszej kondycji psychicznej, wspiera ją. Dlatego RTZ szczególną wagę przywiązuje do semantyki. Z tego powodu wnikliwy terapeuta szybko „wychwytuje” sformułowanie, wyrażenia, słowa które są niezdrowe.

Zasady zdrowego myślenia.

Pierwsza.

Zasada zdrowego myślenia według RTZ to  umiejętność rozróżniania faktów od własnych interpretacji i przekonań. Często to, co myślimy o danej sytuacji, jest jedynie subiektywną oceną. Dlatego warto zastanowić się, czy nasze myśli są oparte na faktach. A może na naszych emocjach i przekonaniach.

Druga.

Wyeliminowanie katastrofizowania, które często staje się naszym nawykiem. A więc  nadmiernego dramatyzowania sytuacji. Co do zasady według RTZ większość problemów nie jest tak straszna, jak mogłoby się wydawać. Dlatego warto zachować zdrowy rozsądek i nie przesadzać w ocenie sytuacji.

Trzecia

Zrozumienie konsekwencji naszych myśli i działań. RTZ podkreśla, że nasze myśli mają wpływ na nasze emocje i zachowania, co może mieć długotrwałe konsekwencje dla naszego zdrowia fizycznego i psychicznego.

Czwarta

Rozwijanie zdrowych przekonań o sobie i świecie. Ponieważ istnieje wiele negatywnych przekonań, które mogą nas blokować. Dlatego praca nad zastąpieniem ich bardziej pozytywnymi przekonaniami może prowadzić do większego zadowolenia z życia.

Piąta

Nasze działanie winno być zgodne z naszymi wartościami i celami życiowymi. Znajomość swoich wartości może pomóc nam podejmować bardziej świadome decyzje.

Niezdrowe, czyli jakie?

Takie, które negatywnie wpływają na nasz samopoczucie. Słowa wyzwalają bowiem nasze intencjonalne i mimowolne reakcje bardzo skutecznie. Do tego stopnia jakby były przedmiotami lub zdarzeniami, które symbolizują. Dlatego podczas terapii szczególną wagę terapeuta zwraca na sformułowania używane przez klienta. Zwłaszcza na mówienie tego co się naprawdę myśli i myślenie nad tym, co się mówi.

Osoby, które odczuwają ból emocjonalny prawie zawsze mają głęboko zakorzenione autodestrukcyjne nawyki. W szczególności ich słownictwo obfituje w wiele niezdrowych metafor i autoetykiet. Niezdrowych, gdyż nie odzwierciedlają one obiektywnej rzeczywistości, ale są wyrazem jej wyobrażenia w umyśle klienta. Nazywane jest to zespołem niedowierzania, kiedy mylimy nasze wyobrażenie z faktami.

Pierwszą zasadą zdrowego myślenia według RTZ jest umiejętność rozróżniania faktów od własnych interpretacji i przekonań. Często to, co myślimy o danej sytuacji, jest jedynie subiektywną oceną. Warto zastanowić się, czy nasze myśli są oparte na faktach czy jedynie na naszych emocjach i przekonaniach.

Jak wygląda prace według RTZ z przekonaniami?

Pierwszy krok to identyfikacja irracjonalnych przekonań. Czyli takich, które nie są oparte na faktach, ani rzeczywistości. Ale prowadzą do negatywnych emocji i zachowań.

W kolejnym drugim kroku, terapeuta pomaga klientowi zrozumieć, jakie konsekwencje mają  irracjonalne przekonania. Często prowadzą one do stresu, niezadowolenia, czy braku pewności siebie.

W trzecim kroku dążymy do zastąpienia irracjonalnych przekonań bardziej racjonalnymi i pozytywnymi myślami.

Ostatni krok to wprowadzenie pozytywnych zmian. A więc zastosowanie nowych przekonania w codziennym życiu.

Model ABCD w Racjonalnej Terapii Zachowania.

Podstawowym narzędziem w RTZ jest model ABCD emocji. Który pomaga nam zrozumieć, dlaczego reagujemy na różne sytuacje i wydarzenia, w taki, a nie inny sposób.

Opis modelu ABCD emocji.

A – Zdarzenie Aktywujące

Jest to konkretna sytuacja lub wydarzenie, będące źródłem naszej reakcji emocjonalnej. Może to być  każde zdarzenie, czy opinia innych osób, a nawet nas samych.

B – Przekonania

W tym kroku konieczne jest zidentyfikowanie przekonań lub myśli, które towarzyszą zdarzeniu aktywującemu. Przekonania te stanowią pośrednią kategorię między zdarzeniem a emocją. Są kluczowe. Gdyż wpływają na to, jak osoba interpretuje Zdarzenie Aktywujące i reaguje emocjonalnie. Przekonania te mogą być racjonalne lub irracjonalne.

C – Konsekwencje Emocjonalne

Konsekwencje Emocjonalne, to emocje, które pojawiają się w odpowiedzi na Zdarzenie Aktywujące i Przekonania. Mogą to być emocje takie jak lęk, złość, smutek, czy frustracja. Te emocje są wynikiem Przekonań (B) i Zdarzenia Aktywującego (A). Konsekwencje emocjonalne są tym, co często stanowi główny problem w terapii RTZ.

D – Analiza

Bardzo ważnym elementem terapii jest analiza irracjonalnych Przekonań (B). Terapeuta pomaga zrozumieć, dlaczego te Przekonania są niezdrowe i prowadzą do negatywnych emocji (C). Następnie klient pracuje nad zmianą swojego myślenia. Co obejmuje zastępowanie irracjonalnego Przekonania bardziej zdrowymi.

Samoanaliza w RTZ.

Czym Jest Racjonalna Samoanaliza?

Racjonalna Samoanaliza to proces, w którym klient bada i analizuje swoje własne myśli, przekonania i emocje. Przede wszystkim w celu zrozumienia, dlaczego reaguje w określony sposób na dane sytuacje.

Świadomość myśli i emocji.

Osoba korzystająca z RTZ uczy się być bardziej świadoma swoich przekonań i myśli. Następnie obserwowanie jakie emocje są wynikiem przekonań i myśli. To jest kluczowe, etap. Gdyż zrozumienie źródła swoich emocji jest pierwszym krokiem do uczenia się ich kontrolowania.

Identyfikacja irracjonalnych przekonań.

Następnie niezbędna jest identyfikacja irracjonalnych przekonań. Bardzo często są to przekonania wyrażające nasze sztywne zasady.  Te irracjonalne przekonania prowadzą często do negatywnych emocji i stresu.

Analiza dowodów

Celem  tego etapu jest pokazanie, że wiele irracjonalnych przekonań nie ma poparcia w rzeczywistości. Osoba korzystająca z metody RTZ uczy się analizować własne przekonania i poszukiwać dowodów na to, że są one niepoprawne lub przesadzone.

Zmiana przekonań.

Kolejny krok to zmiany nieracjonalnych przekonań na bardziej zdrowe i wspierające nas. To jest kluczowy krok w racjonalnej samoanalizie. Polega ona na praktykowaniu nowych bardziej elastycznych i adaptacyjnych sposobów myślenia. I tym samym radzenia sobie z emocjami w codziennym życiu.

Akceptacja i empatia.

W RTZ  ważne jest także nauczenie się akceptacji samego siebie.  Rozwijanie empatii i akceptacji wobec siebie i innych. Po to aby budować i rozwijać zdrowe relacje z innymi ludźmi.

Wykorzystanie RTZ aby:

• zrozumieć, dlaczego myślimy i reagujemy w określony sposób
• kontrolować własne emocje i reakcje, na stresujące sytuacje
• zmienić negatywne przekonania na pozytywne
• poprawić nasze relacje z innymi, ponieważ pokazuje nam jak nasze zachowania wpływają na nasze relacje z innymi ludźmi
• osiągać lepsze wyniki w pracy i życiu codziennym poprzez bardziej racjonalne podejście do problemów.

RTZ może być pomocna dla osób:

z lękiem i fobią, depresją, niską samooceną oraz problemami związanymi z samoakceptacją, z problemami w relacjach interpersonalnych, doświadczających nadmiernego stresu, z zaburzeniami odżywiania, poszukujących rozwoju osobistego.

Bibliografia:

Maxie C. Maultsby jr. „ Racjonalna Terapia Zachowania“ Wydawnictwo Wulkan. 2008

Albert Ellis „Terapia krótkoterminowa“. Wydawnictwo GWP. 1999.